Kinh nguyệt không đều ở tuổi dậy thì có đáng lo ngại

Khi bước vào giai đoạn dậy thì, các bé gái sẽ trải qua nhiều thay đổi về cả thể chất lẫn tâm lý. Một trong những dấu mốc quan trọng là sự xuất hiện của kinh nguyệt – điều đánh dấu khả năng sinh sản bắt đầu hình thành. Tuy nhiên, kinh nguyệt không đều ở tuổi dậy thì lại là tình trạng rất phổ biến, khiến nhiều phụ huynh và bạn gái lo lắng. Vậy chu kỳ kinh nguyệt không đều ở tuổi dậy thì có đáng lo ngại không? Nguyên nhân là gì và cách khắc phục như thế nào? Bài viết của sinh lý sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn để chăm sóc sức khỏe giới tính tuổi mới lớn một cách khoa học và nhẹ nhàng nhất.

Kinh nguyệt không đều ở tuổi dậy thì là gì?

Kinh nguyệt không đều ở tuổi dậy thì

• Ở độ tuổi từ 10–16, hầu hết các bé gái sẽ bắt đầu có kinh nguyệt lần đầu (gọi là hành kinh). Tuy nhiên, chu kỳ kinh nguyệt trong những năm đầu thường chưa ổn định, có thể đến sớm, muộn, hoặc cách vài tháng mới xuất hiện một lần.
• Một chu kỳ kinh nguyệt bình thường kéo dài từ 21–35 ngày, nhưng trong giai đoạn đầu dậy thì, chu kỳ này có thể không đều – ngắn hơn hoặc dài hơn bình thường, lượng máu kinh thay đổi, thậm chí có tháng không có kinh.

Điều này là hiện tượng bình thường, do trục nội tiết (não bộ – tuyến yên – buồng trứng) chưa hoạt động ổn định.

Nguyên nhân khiến chu kỳ kinh nguyệt không đều ở tuổi dậy thì

Dưới đây là những lý do phổ biến dẫn đến rối loạn kinh nguyệt ở tuổi dậy thì:

• Nội tiết tố chưa ổn định : Trong vài năm đầu của dậy thì, hormone sinh dục nữ như estrogen và progesterone đang điều chỉnh và thiết lập chu kỳ kinh nguyệt. Sự mất cân bằng giữa hai hormone này là nguyên nhân chính dẫn đến kinh nguyệt không đều.
• Căng thẳng tâm lý : Học hành, thi cử, mâu thuẫn gia đình hoặc thay đổi tâm lý ở tuổi mới lớn đều có thể gây stress, ảnh hưởng đến vùng dưới đồi – bộ phận điều khiển hoạt động nội tiết.

Nguyên nhân khiến chu kỳ kinh nguyệt không đều ở tuổi dậy thì

• Dinh dưỡng kém : Chế độ ăn thiếu chất, giảm cân đột ngột, ăn kiêng quá mức hoặc béo phì cũng gây mất cân bằng hormone, khiến chu kỳ kinh nguyệt không đều ở tuổi dậy thì.
• Hoạt động thể chất quá mức : Tập luyện thể thao cường độ cao hoặc thiếu ngủ kéo dài có thể ảnh hưởng đến hoạt động nội tiết, dẫn đến kinh nguyệt thưa hoặc mất kinh.
• Một số bệnh lý : Dù hiếm gặp ở tuổi dậy thì, một số bé gái có thể gặp phải tình trạng hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) hoặc rối loạn tuyến giáp, gây ảnh hưởng đến kinh nguyệt.

Dấu hiệu nhận biết kinh nguyệt không đều ở tuổi dậy thì

Phụ huynh hoặc các bé gái có thể nhận biết sớm tình trạng kinh nguyệt không đều qua các dấu hiệu sau:

• Chu kỳ kéo dài bất thường (trên 35 ngày) hoặc quá ngắn (dưới 21 ngày)
  
• Có tháng ra nhiều máu, có tháng ra rất ít
  
• Máu kinh màu nâu sẫm hoặc có mùi lạ
  
• Mỗi lần hành kinh kéo dài trên 7 ngày
  
• Kèm theo đau bụng dữ dội, mệt mỏi, chóng mặt
  
• Có tháng không hành kinh, sau đó trở lại
  

Nếu các dấu hiệu này kéo dài hơn 6 tháng, cần được bác sĩ chuyên khoa đánh giá để loại trừ các bệnh lý nền.

Kinh nguyệt không đều bình thường hay bất thường?

Phần lớn các trường hợp kinh nguyệt không đều trong 2–3 năm đầu dậy thì là hoàn toàn bình thường. Đây là quá trình cơ thể tự điều chỉnh nội tiết, không cần điều trị y tế.

Kinh nguyệt không đều bình thường hay bất thường

Tuy nhiên, nếu:

• Kinh nguyệt không xuất hiện trong 3–6 tháng liên tục
  
• Hành kinh kéo dài > 10 ngày hoặc máu ra rất nhiều
  
• Kèm triệu chứng bất thường: sút cân, mệt mỏi, mọc lông nhiều, nổi mụn nhiều, thay đổi giọng nói…
  

Đây có thể là dấu hiệu bệnh lý, cần được thăm khám tại chuyên khoa nội tiết hoặc phụ khoa.

Cách chăm sóc và điều hòa kinh nguyệt ở tuổi dậy thì

Để giúp các bé gái ổn định kinh nguyệt một cách tự nhiên, nên áp dụng các biện pháp sau:

• Dinh dưỡng đầy đủ
  • Tăng cường thực phẩm giàu sắt (thịt bò, trứng, rau xanh)
    
  • Bổ sung omega-3, vitamin B6, E giúp điều hòa nội tiết
    
  • Tránh ăn quá nhiều đồ chiên rán, cay nóng
    
• Ngủ đủ giấc, tránh thức khuya
  • Giấc ngủ ảnh hưởng đến hormone sinh trưởng và estrogen. Bé gái cần ngủ 7–9 tiếng mỗi đêm để đảm bảo nội tiết hoạt động ổn định.
• Tập thể dục nhẹ nhàng
  • Các bài tập như yoga, đi bộ, đạp xe nhẹ nhàng sẽ giúp tuần hoàn máu, giảm stress và hỗ trợ điều hòa kinh nguyệt.
• Theo dõi chu kỳ kinh nguyệt
  • Nên sử dụng app hoặc ghi chép chu kỳ hàng tháng vào sổ để phát hiện sớm các bất thường.
• Giữ tâm lý ổn định
  • Tạo môi trường sống vui vẻ, tâm sự cùng cha mẹ, hạn chế áp lực học tập là cách quan trọng để giúp nội tiết hoạt động bình thường.

Khi nào nên đi khám bác sĩ?

Đưa bé gái đến khám nếu:

• Kinh nguyệt không xuất hiện sau 15 tuổi
  
• Không có kinh trong 3 tháng liên tiếp
  
• Chu kỳ không đều kéo dài trên 2 năm
  
• Xuất hiện máu kinh bất thường, đau bụng nhiều, tụt huyết áp khi hành kinh
  

Tại cơ sở y tế, bác sĩ có thể chỉ định siêu âm, xét nghiệm nội tiết để đánh giá chính xác tình trạng sức khỏe.

Chu kỳ kinh nguyệt không đều ở tuổi dậy thì là hiện tượng thường gặp và đa phần không đáng lo. Tuy nhiên, phụ huynh và các bé gái nên chú ý theo dõi chu kỳ và giữ gìn sức khỏe sinh lý bằng chế độ sinh hoạt, dinh dưỡng hợp lý. Nếu tình trạng kéo dài hoặc đi kèm dấu hiệu lạ, hãy chủ động đi khám để được tư vấn kịp thời. Chăm sóc sức khỏe sinh sản từ sớm là cách tốt nhất để chuẩn bị cho một tương lai khỏe mạnh và trọn vẹn.

Xem thêm: Cách hết mụn ở tuổi dậy thì hiệu quả tại nhà an toàn

Xem thêm: Kinh nguyệt ra ít màu đen dấu hiệu bình thường hay cảnh báo